بستن
0 محصول
مشاهده سبد خرید
رشد و نمو گیاهان وابسته به عوامل مختلفی است که تغذیه یکی از آن‌ها است. تغذیه گیاهان با استفاده از عناصر موجود در خاک انجام می‌شود و زمانی که خاک از نظر وجود مواد مغذی و معدنی مورد نیاز گیاه فقیر باشد، ماده‌ای به نام کود استفاده می‌شود. کود، نوعی ماده شیمیایی یا ارگانیک حاوی عناصر مغذی و مفید برای خاک و گیاهان است که سرعت رشد گیاه را افزایش داده و به سلامت آن کمک می‌کند. انواع مختلف کودهای ارگانیک و شیمیایی یا غیرارگانیک از نظر نحوه اثر و نتایج تفاوت‌هایی دارند که در این مطلب به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. همچنین ضمن بررسی انواع کودهای کشاورزی، در مورد نحوه تشخیص آن‌ها و چگونگی انتخاب کود مناسب صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
کودهای فاقد مواد شیمیایی که طی پروسه‌ای طبیعی تولید شده باشند، کود ارگانیک نام دارند. این کودها حاوی ترکیبات و مواد مغذی مورد نیاز برای گیاه هستند و منبع آن‌ها مواد آلی یعنی بقایای گیاهان یا جانوران است. به دلیل منبع تشکیل‌دهنده این کودها را کود آلی، معدنی یا بیولوژیکی هم می‌نامند. کودهای ارگانیک معمولا ترکیبی از کودهای دامی و گیاهی هستند و هدف از استفاده آن‌ها برگرداندن کیفیت خاک، به خصوص در خاک‌های فقیر است.
از انواع این کودها می‌توان به کمپوست‌ها اشاره کرد که علاوه بر تغذیه خاک و گیاه باعث بهبود کیفیت خاک هم می‌شوند. با توجه به اینکه کودهای ارگانیک از مواد طبیعی تشکیل می‌شوند، گیاهان به شکل ساده‌تری از آن‌ها استفاده می‌کنند. از دیگر انواع کودهای ارگانیک می‌توان به کود دامی و کود سبز یا گیاهی اشاره کرد. استفاده از این کودها به دلیل سازگاری کامل با محیط زیست از آسیب‌های زیست محیطی مواد شیمیایی جلوگیری کرده، کیفیت محصولات کشاورزی را افزایش می‌دهد و هواکشی خاک را نیز بهبود می‌بخشد.
از دیگر انواع کودهای کشاورزی می‌توان به کودهای غیرارگانیک اشاره کرد. در مواد اولیه تولید این کودها نیز انواع مواد گیاهی و حیوانی وجود دارند. اما فرآیند تولید آن‌ها شیمیایی و غیرطبیعی است، به همین دلیل کود غیرارگانیک نامیده می‌شوند. از انواع کودهای غیرارگانیک می‌توان به کود مصنوعی نیز اشاره کرد. این نوع کود در آزمایشگاه و طی فرآیندی خاص تولید می‌شود و در آن موادی وجود دارند که برای رشد و نمو گیاه مناسب هستند.
در کودهای غیرارگانیک مقدار مواد مغذی موجود در کود قابل کنترل و تغییر است، به همین دلیل استفاده از آن را می‌توان برای هر گیاه به طور اختصاصی انجام داد. این کودها اغلب معدنی هستند، به همین دلیل تجزیه آن‌ها در خاک بلافاصله انجام شده و از همین رو فرآیند رشد گیاه را نسبت به کودهای عالی سرعت بیشتری می‌بخشند. کودهای غیرارگانیک عمدتا حاوی سه ماده اصلی نیتروژن، فسفات و پتاس هستند و بسته به درصد این مواد نیتروژنه، فسفاته و پتاسه نام می‌گیرند. قیمت پایین‌تر، ترکیبات دقیق‌تر، کاربرد کم‌هزینه‌تر و بازدهی بیشتر از مزایا و آلودگی زیست‌محیطی، آلودگی منابع آّی و تغییر PH خاک از معایب این کودها هستند.
کودهای ارگانیک و کودهای غیرارگانیک از جهات زیادی متفاوت هستند. آشنایی با تفاوتهای این کودها به منظور انتخاب بهترین نوع کود برای کشت محصول و زمین کشاورزی اهمیت زیادی دارد. در یک مقایسه کلی می‌توان گفت که کودهای ارگانیک به دلیل آسیب زیست‌محیطی، آلودگی‌های کمتر برای آب و خاک و عدم تاثیرات منفی در سلامت انسان‌ها برای استفاده مناسب‌تر هستند. اما مسائلی مانند به‌صرفه بودن هزینه و… نیز وجود دارند که در انتخاب کود باید در نظر گرفته شوند. از مهم‌ترین تفاوت‌ها میان دو نوع کود ارگانیک و غیرارگانیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| کودهای آلی (ارگانیک): | کودهای معدنی (شیمیایی): |
| ارزان هستند | گران هستند |
| ساختار و بافت خاک را بهبود می بخشند | شکل ثابتی ندارند |
| آب را جذب و نگه می دارند | نمی‌توانند آب را جذب و نگهداری کنند |
| کنترل میزان مواد مغذی اضافه شده آسان نیست | کنترل میزان مواد مغذی خاص اضافه شده آسان است |
| به جلوگیری از فرسایش خاک کمک می کنند | به کنترل فرسایش خاک کمکی نمی‌کنند |
از تفاوتهای مهم کودهای ارگانیک و غیرارگانیک می‌توان به مواد مغذی موجود در هر کدام از کودها اشاره کرد. میزان و نوع مواد مغذی موجود در کودهای ارگانیک بسته به ماده تشکیل‌دهنده آن‌ها متفاوت است. در واقع منبع و منشا کود ارگانیک، تعیین‌کننده نوع ماده مغذی آن‌ها است و هرچه ماده آلی به‌کار رفته در تولید کود بیشتر باشد، مواد مغذی نیز بیشتر خواهند بود.
در کودهای ارگانیک اما امکان تنظیم مقدار مواد مغذی کود وجود دارد و درصد هرکدام از عناصر تشکیل‌دهنده طی آزمایشات مختلف و بسته به هدف نهایی تولید کود مشخص می‌شود. کودهای غیرارگانیک در نوع کامل هم تهیه می‌شوند که حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز خاک و گیاهان هستند. از نظر میزان ماده مغذی و قابلیت تعیین آن می‌توان کودهای غیرارگانیک را مناسب‌تر دانست اما نظر منبع تامین مواد مغذی، کودهای ارگانیک گزینه مناسب‌تری برای تغذیه گیاهان هستند.
از دیگر تفاوتهای کود ارگانیک و کود غیرارگانیک می‌توان به مدت زمان تاثیر کودها بر خاک اشاره کرد. دریافت و جذب مواد آلی از کودهای ارگانیک، توسط خاک و گیاه ساده‌تر است اما کودهای شیمیایی و غیرارگانیک سریع‌تر در آب حل شده و مدت زمان تاثیر آن‌ها بر گیاه سریع‌تر است. بنابراین زمانی که مدت زمان اثر کود منظر باشد معمولا از کودهای شیمیایی یا غیرارگانیک استفاده می‌شود. البته کودهای ارگانیک اثر طولانی‌تری بر گیاهان دارند و از این نظر استفاده آن‌ها به‌صرفه‌تر است.
هزینه استفاده از دیگر مواردی است که در مورد کودهای ارگانیک و غیرارگانیک می‌توان به مقایسه آن پرداخت. به طور کل هزینه تامین کود از منابع آلی و طبیعی حیوانی یا گیاهی نسبت به تامین از منابع شیمیایی و آزمایشگاهی بیشتر است. در نتیجه، کودهای ارگانیک قیمت بیشتری نسبت به کودهای غیرارگانیک دارند. همچنین فرآیند استفاده از کودهای غیرارگانیک کم‌هزینه‌تر و ساده‌تر است، در حالی‌که استفاده از کودهای ارگانیک زحمت و به دنبال آن هزینه بیشتری دارد.
برای تشخیص کودهای ارگانیک از غیرارگانیک روش‌های مختلفی وجود دارد. بسیاری از افراد برای تشخیص این کودها بسته‌بندی آن‌ها را بررسی کرده و از مشخصات بسته‌بندی و برند تولیدکننده ارگانیک یا غیرارگانیک بودن کود را تشخیص می‌دهند. به خصوص اگر کود از برندهای معتبری خریداری شده باشد، نشانه‌های استاندارد و برچسب‌های معتبری که در مورد محصولات و کودهای ارگانیک هستند، راه خوبی برای تشخیص آن خواهد بود.
بو و رنگ کودهای ارگانیک مانند ماده آلی تشکیل‌دهنده راه دیگری برای تشخیص آن‌ها است و ترکیبات نوشته شده روی بسته‌بندی نیز در صورت معتبر بودن برند تولیدکننده به تشخیص کود ارگانیک از غیرارگانیک کمک می‌کند. در مورد تشخیص کودهای ارگانیک از غیرارگانیک روش‌های کاربردی دیگری هم وجود دارند که عبارتند از:
روش‌های آزمایشگاهی و تست‌های خاک راهکار دیگری برای تشخیص کودهای ارگانیک یا غیرارگانیک هستند. در روش‌های تشخیص آزمایشگاهی، نمونه‌ای از کودها در انواع خاک مورد بررسی قرار گرفته و طبیعی یا شیمیایی بودن آن‌ها تشخیص داده می‌شود. در آزمایشات و تست‌های خاک معمولا از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان اسپکتروفتومتر، شیکر الک، PH متر، ترازو آزمایشگاهی و… استفاده می‌شود. علاوه بر تشخیص نوع کود، کیفیت کود هم در روش‌های آزمایشگاهی قابل تشخیص و بررسی است.
تشخیص کود ارگانیک از غیرارگانیک بخشی از فرآیند انتخاب و استفاده از کود برای رشد و نمو گیاه است. برای بهبود فرآیند رشد و کمک به وضعیت گیاه انتخاب کود ارگانیک مناسب اهمیت زیادی دارد. برای خرید کودهای ارگانیک با کیفیت باید به فروشندگان معتبر این محصول مراجعه کنید و تنها در صورتی اقدام به خرید محصول کنید که از ارگانیک و طبیعی بودن آن اطمینان داشته باشید. در خرید این کودها باید به تاریخ تولید توجه کنید، همچنین خالص بودن این کودها و عدم وجود بذر و علف‌های هرز به خصوص در کود سبز یا کود گیاهی حائز اهمیت است.
یکی از نکات مهم در انتخاب کود ارگانیک و غیرارگانیک، روش استفاده از آن‌ها است. انتخاب کود باید مشروط به اطلاع از شرایط استفاده آن انجام شود و در صورتی که قادر به استفاده از کود نستید، آن را مورد استفاده قرار ندهید. به طور کل استفاده از مواد ارگانیک پیچیده‌تر و سخت‌تر از مواد و کودهای غیرارگانیک و شیمیایی است. استفاده از کودهای ارگانیک معمولا زمانی نیاز است که قصد تولید محصول ارگانیک را داشته باشید و در غیراین‌صورت استفاده ازکودهای شیمیایی ساده‌تر است.
کودهای ارگانیک همچنین گزینه‌ای مناسب‌تر برای باغچه و مزارع کوچک هستند که مصرف کود در آن‌ها ساده‌تر بوده و فرآیند کوددهی راحت‌تر است. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی کودهای ارگانیک و انتخاب مناسب‌ترین کود برای گیاهان خانگی، می‌توانید به راهنمای کامل انتخاب بهترین کود برای گیاهان خانگی مراجعه کنید. همچنین برای برخی گیاهان خاص مانند گوجه‌فرنگی، گل سرخ، پیوند، چمن و… کودهای آلی انتخاب بهتری نسبت به کودهای غیرارگانیک هستند. همچنین در محیط‌هایی که احتمال آسیب به موجودات زنده در اثر مصرف کودهای غیرارگانیک وجود داشته باشد نیز امکان استفاده از کودهای شیمیایی نیست و باید کودهای آلی را جایگزین کرد.
طبق توصیه کشاورزان برتر و افراد باتجربه در زمینه کشت و کار، انتخاب از میان کودهای ارگانیک و غیرارگانیک باید با در نظر گرفتن مسائل مختلفی انجام شود که از جمله آن‌ها می‌توان به شرایط باغچه و مزرعه اشاره کرد. متراژ زمین یا باغچه، نوع محصولی که در آن کاشته می‌شود، زمان کاشت و زمان مورد نظر برای برداشت از جمله عواملی هستند که به انتخاب نهایی میان کود ارگانیک و غیرارگانیک کمک می‌کنند.
به طور کل اما طبق تجربه کارشناسان کشاورزی استفاده 100 درصد از کودهای ارگانیک باعث برداشت حداکثر محصول نخواهد شد. به عبارتی حتی اگر قصد تولید محصول ارگانیک را داشته باشید، باز هم باید از کودهای غیرارگانیک استفاده کنید. در این زمینه می‌توانید با کارشناسان کشاورزی مشورت کنید تا بهترین نوع کود را برای محصول خود انتخاب کنید.
انتخاب کود از برندهای برتر و معتبر و انجام روش‌های تشخیص آزمایشگاهی از جمله روش‌های تشخیص و اطمینان از کود ارگانیک هستند.
کودهای غیرارگانیک برای گیاهان مفید هستند اما در دراز مدت باعث آسیب‌های زیست‌محیطی شده و خاک را ضعیف می‌کنند.
زمان استفاده از کودهای ارگانیک و غیرارگانیک به نوع محصول، زمان مناسب کشت و… بستگی دارد. برای اطلاع از این موضوع، مشاوره با مهندسان کشاورزی و کشاورزان ماهر کمک‌کننده خواهد بود.
کودهای ارگانیک و غیرارگانیک که برای رشد و نمو گیاهان قابل استفاده هستند، انواع مختلفی دارند. انتخاب نوع مناسب کود از میان آن‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این مطلب به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کردیم. به منظور انتخاب بهترین نوع کود، انجام تحقیقات بیشتر کمک زیادی به کشاورزان می‌کند. همچنین استفاده از منابع آموزشی و دنبال کردن مطالب شیمی کود نیز به کشاورزان کمک خواهد کرد تا بهترین کود و روش را برای رشد و نمو محصولات کشاورزی انتخاب کنند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه شما را به مطالعه سایر مطالب شیمی کود دعوت می‌کنیم.
